Chat với
“sếp phó” FPT Software về nghề lập trình
Anh Phan Phương Đạt, Phó Tổng giám đốc FPT Software.
lai, nhiều áp lực trong khi tuổi đời lại ngắn?Thời gian gần đây, các nghề IT nói chung và nghề lập trình nói riêng
dường như đã trở nên kém hấp dẫn các bạn trẻ. Trên các diễn đàn, không
ít lập trình viên lên tiếng “than thở” về nghề, rằng nghề này nhiều áp
lực, không có tương lai, tuổi nghề ngắn.
Phóng viên ICTNews đã có cuộc trao đổi với anh Phan Phương Đạt, Phó Tổng
giám đốc công ty Cổ phần Phần mềm FPT (FPT Software) xoay quanh nghề
lập trình.
Trên các diễn đàn, khi bàn về nghề lập trình, nhiều người cho rằng
nghề lập trình (coder, programmer) có tuổi nghề ngắn, chỉ 35-40 tuổi là
hết, phải chuyển sang làm nghề khác, điều này thực hư thế nào, tại sao
lại như vậy, thưa anh?
Theo tôi, nghề này ở Việt Nam chưa đủ lâu nên khó kết luận nhận định
trên là đúng hay sai. Nếu nhìn ra các nước như Nhật, Hoa kỳ, v.v…, thì
các lập trình viên (LTV) có tuổi ngoài 50 không phải hiếm. Trong phạm vi
FPT thì tôi thấy LTV bị “thúc ép” chuyển sang làm việc khác như quản
trị dự án, quản lý, v.v., lý do thường là vì tốc độ tăng trưởng đang
cao.
Trên thực tế, khi tuyển dụng LTV, nhiều công ty thường giới hạn độ
tuổi, ví dụ dưới 30, dưới 35…, nếu vậy thì cơ hội tìm việc với LTV lớn
tuổi sẽ khó khăn?
Bản thân tôi chưa hề gặp việc này, đơn giản là vì chưa thấy LTV nào ở độ
tuổi đó đến tìm việc. Nếu có thì họ đều là những người giàu kinh nghiệm
và công ty luôn phải tìm cách mời mọc. Ngay cả những người lớn tuổi và
ít năm kinh nghiệm lập trình cũng rất quý vì họ có kinh nghiệm sống,
kinh nghiệm làm việc lâu năm, chín chắn hơn. FPT Software là công ty
trẻ, thêm vài người lớn tuổi thì rất hay.
Con đường phát triển nghề nghiệp của một LTV sẽ trải qua những
giai đoạn như thế nào, họ mãi chỉ là coder đơn thuần, hay sẽ thăng tiến
như thế nào trong sự nghiệp? Nếu có sự thăng tiến, thì có phải cơ hội đó
dành cho tất cả các coder?
Cũng như bất kỳ nghề nào khác, cơ hội thăng tiến luôn có và dành cho tất
cả. Còn việc có nắm bắt được cơ hội hay không thì phần lớn phụ thuộc
vào từng cá nhân. Chỉ cần vào bất kỳ forum về IT nào là mọi người sẽ
thấy một LTV có thể thăng tiến như thế nào.
Nghề coder có nhàm chán không, có phải chỉ bao gồm việc mã hoá các
yêu cầu của khách hàng thành những dòng lệnh? Theo tôi, nhàm chán hay không phụ thuộc vào quan điểm và ý thức của
người làm hơn là bản thân công việc. Không có ranh giới rõ ràng cho
"nghề coder". Một LTV có thể chủ động làm giàu, làm phong phú công việc
của mình. Nếu anh ta coi nghề coder chỉ là "mã hóa" các yêu cầu có sẵn
thì sẽ thấy chán.
Còn nếu anh ta coi đó là đáp ứng nhu cầu khách hàng thì tha hồ sáng tạo.
Lấy ví dụ nghề may, anh chỉ cắt vải theo mẫu sẵn hay anh có thể tư vấn
cho khách hàng đến may quần áo, và khiến họ hài lòng? Có ai giới hạn anh
đâu ngoài chính anh?
Nhiều ý kiến cho rằng nghề coder khá vất vả, làm việc không kể
ngày đêm, không tiếp xúc nhiều với thế giới bên ngoài, nhưng thu nhập so
với nhiều ngành nghề khác lại thua kém. Trên thực tế, mức lương của LTV
ở FPT Software như thế nào? Các LTV FPT có phàn nàn gì về mức lương đó
không? Tôi không đồng tình với một số nhận định trên, đó là “không tiếp xúc với
thế giới bên ngoài” và “thu nhập thua kém so với nhiều ngành nghề
khác”. Các khẳng định như vậy cần có số liệu đi kèm. Ở FPT Software, các
LTV có cơ hội được ra nước ngoài, làm việc với khách hàng khắp nơi trên
thế giới, được tiếp xúc với nhiều nền văn hóa, nhiều kiểu kinh doanh
(business style), mở mang tri thức.
Tuy ở FPT Software hay các công ty khác vẫn có những phàn nàn về thu
nhập, nhưng bảo thu nhập như vậy thấp hay cao, hợp lý hay chưa thì rất
khó. Có thể thấp với nhóm này nhưng cao với nhóm khác, và lẽ thường
người ta chỉ kêu thấp chứ không ai kêu lương cao bao giờ. Chính sách đãi
ngộ bao giờ cũng là vấn đề lớn đối với một công ty dịch vụ và phát
triển nhanh như FPT Software, vì chi phí lương chiếm tỷ trọng lớn nhất
so với các chi phí khác. Và chúng tôi phải liên tục cải tiến để cân bằng
giữa cạnh tranh nhân lực và hiệu quả kinh doanh. Đó là một loại “cân
bằng động”, không bao giờ được dừng lại.
Nhiều người nói rằng những LTV nổi tiếng và giàu có hiện nay đều
không phải giàu vì lập trình mà vì họ chuyển hướng sang kinh doanh, điều
này có đúng? Câu hỏi là về các LTV ở Việt Nam hay là trên thế giới? Nếu trên thế giới
thì có thể lấy ví dụ ông Charles Simonyi của Microsoft – người đã bỏ
tiền ra để bay lên vũ trụ hai lần. Theo tôi biết thì ông này chỉ làm kỹ
thuật chứ không kinh doanh. Còn ở Việt Nam thì không rõ thế nào là “nổi
tiếng và giàu có”? Ở FPT, từ khi công ty lên sàn năm 2006, có một số
lượng LTV có tài sản đáng kể. Tất nhiên khả năng làm giàu từ kinh doanh
nhiều hơn.
FPT Software tạo những điều kiện như thế nào để các LTV phát triển
nghề nghiệp cũng như giảm áp lực trong công việc? Nếu công ty giữ được đà tăng trưởng thì các LTV sẽ luôn có cơ hội phát
triển nghề nghiệp. Còn áp lực công việc thì cá nhân tôi thấy không giảm
mà chỉ có tăng. Do đó, quan trọng là mỗi người biết tự nâng cao khả năng
chấp nhận và xử lý áp lực, chứ không phải giảm áp lực.
Rõ ràng có nhiều người làm khối lượng công việc lớn hơn nhưng có vẻ nhàn
nhã hơn, là do họ rèn luyện được khả năng quản lý thời gian hiệu quả và
làm việc tập trung. Còn giải tỏa là chuyện khác. Lao động trí óc căng
thẳng rất cần giải tỏa. Công ty luôn tạo môi trường thân thiện, cởi mở,
và các hoạt động ngoại khóa để nhân viên thư giãn.
Dường như hiện nay sinh viên ngành IT thích đi theo những hướng
như quản trị mạng, phát triển web, thiết kế web…, điều này có ảnh hưởng
đến số lượng và chất lượng LTV? Nếu có ảnh hưởng cũng chẳng đáng kể, vì kiểu gì cũng đang quá thiếu :).
Tôi mong số lượng sinh viên IT ngày càng tăng và tăng thật nhanh, bất kể
họ học quản trị mạng hay thiết kế web hay gì. Hy vọng những chương
trình lớn sắp tới của quốc gia sẽ tạo được đột phá cho vấn đề nhân lực
này.
Theo anh, đâu là sức hấp dẫn của nghề lập trình? Tôi thấy nhiều người sử dụng máy tính, yêu máy tính. Từ yêu máy tính đến
thích lập trình là một bước cũng khá tự nhiên. Hơn nữa việc lập trình
có vẻ hợp với các bạn trẻ Việt Nam vốn thích học toán. Ngoài ra, mặc dù ở
Việt Nam chưa có nhiều nhưng trên thế giới thì rất nhiều người thành
đạt và nổi tiếng vì lập trình, đó cũng là sức hấp dẫn. Bill Gates là
thần tượng của nhiều bạn trẻ Việt Nam mà.
Xin cảm ơn anh!
Tổng số bài gửi
Tiêu đề: Thông tin thiết bị số và công nghệ ngày 17-05-2010 
